Αρθρο του Γιώργου Ανωμερίτη
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ
και
ΠΕΡΙΑΣΤΙΚΑ ΔΑΣΗ
Άρθρο του Βουλευτή Β' Αθήνας κ. Γιώργου Ανωμερίτη
Έχω πολλές φορές τονίσει ότι μετά το δημογραφικό, το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας μας, είναι το νερό και η διαχείριση του. Χαίρομαι γιατί με αφορμή την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/60/Ε.Κ., ψηφίσαμε ένα νέο εθνικό σύστημα διαχείρισης των υδάτων, το οποίο χαράζει μια ολοκληρωμένη στρατηγική και θα σημαδέψει θετικά τις επόμενες δεκαετίες του αιώνα μας. Προσωπικά θεωρώ το νόμο αυτόν, ως ένα εκ των πλέον σημαντικών που ψήφισε η Βουλή τα τελευταία έτη. Κι αυτό όχι γιατί θεολογικά ή ιστορικά το νερό είναι η πηγή της ζωής, αλλά γιατί οι ετήσιες υδάτινες απορροές τα επόμενα χρόνια θα αρχίσουν να υπολείπονται της ζήτησης, με αποτέλεσμα την περιοδική εμφάνιση φαινομένων λειψυδρίας.
Είναι γνωστό ότι από τη δεκαετία του ’80 η παγκόσμια υπερθέρμανση έχει αρχίσει. Το φαινόμενο αυτό έχει ως συνέπεια τη μετακίνηση των βροχών προς τους πόλους, που σημαίνει λιγότερες βροχές στις εύκρατες ζώνες. Το φυσικό περιβάλλον της χώρας μας απειλείται, όπως και άλλων χωρών, κι αυτό που σήμερα πλήττει τα δάση, τις λίμνες, τους υδροβιότοπους, αύριο θα πλήξει το φυτικό κεφάλαιο και αμέσως μετά την ίδια τη ζωή στις πόλεις. Η απειλή της ερημοποίησης είναι υπαρκτή και χαίρομαι γιατί ως Υπουργός Γεωργίας, στα πλαίσια των αποφάσεων του ΟΗΕ, εισηγήθηκα το Ελληνικό Σχέδιο Δράσης κατά της Ερημοποίησης, το οποίο έγινε νόμος του κράτους. Στο πεδίο μάλιστα της οικονομίας, γιατί το θέμα των υδάτων δεν είναι μόνο ένα θέμα περιβαλλοντικό, η προϊούσα λειψυδρία θα πλήξει ευθέως την αγροτοδιατροφική βάση του παραγωγικού συστήματος. Αυτός είναι και ο λόγος, όταν πολλές φορές με ρωτάνε αν θα διψάσουμε, που απαντώ: «όχι δεν θα διψάσουμε, θα πεινάσουμε!» Διότι, κάθε πολίτης χρειάζεται μόνο 2-3 λίτρα νερού ημερησίως για να πιει, 200-300 λίτρα για τις ανάγκες του νοικοκυριού του και 3.000 λίτρα για να ποτίσει τα φυτά, που θα του δώσουν την τροφή του. Ας μην ξεχνάμε ότι το 83% έως 87% των υδατικών πόρων της χώρας καταναλίσκεται από τη Γεωργία και χαίρομαι γιατί στα πλαίσια του Κανονισμού 1257/99 για την Ανάπτυξη της Υπαίθρου για πρώτη φορά εισαγάγαμε τον κώδικα ορθών πρακτικών στη γεωργία, με κύρια έμφαση στην εξοικονόμηση υδατικών πόρων.
Η Κοινοτική Οδηγία 2000/60/ΕΕ για την πολιτική των νερών η οποία εκδόθηκε το Δεκέμβρη του 2000, στοχεύει στην διαμόρφωση μιας κοινής Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τα νερά, βασισμένης στην αρχή της επικουρικότητας και στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει » με πεδίο εφαρμογής τα εσωτερικά και παράκτια ύδατα. Στόχοι της Οδηγίας είναι η μακροπρόθεσμη προστασία των υδάτων, η πρόληψη της υποβάθμισης και η μείωση της ρύπανσης. Μέσα από ένα ολοκληρωμένο διαχειριστικό σύστημα κατά λεκάνη απορροής με περιβαλλοντικά και διαχειριστικά εργαλεία, επιβάλλει σε όλα τα κράτη – μέλη κοινές πολιτικές, με πλήρη ολοκλήρωση των βημάτων το έτος 2019. Φυσικά η Ελλάδα από το 1987 με το νόμο 1739/1987 διέθετε ένα σύγχρονης αντίληψης σύστημα διαχείρισης των υδατικών πόρων, του οποίου η πλήρης εφαρμογή αντιμετώπισε δυσκολίες λόγω αδυναμιών κυρίως της δημόσιας διοίκησης και της πολυαρχίας, αφού τα θέματα αυτά τα διαχειριζόντουσαν πολλοί φορείς και Υπουργεία. Παρόλα αυτά η χώρα μας σήμερα διαθέτει: 414 συλλογικούς φορείς διαχείρισης, 230 υδρομετρικούς και μετεωρολογικούς σταθμούς, 570 σταθμούς μέτρησης ποιότητας, 81 φράγματα και λιμνοδεξαμενές και 40 ακόμα μελέτες και έργα εν εξελίξει, 14 εκατ. στρεμ. αρδευόμενων εκτάσεων και αξιόλογους φορείς, ινστιτούτα και επιστημονικά στελέχη, τα οποία ασχολούνται με τα θέματα των υδατικών πόρων.
Με το νόμο που ψηφίσθηκε:
α. Ενσωματώνεται στο εσωτερικό δίκαιο τις αρχές και τις ρυθμίσεις της Οδηγίας 2000/60/Ε.Κ. και
β. Δημιουργείται Εθνικό Σύστημα Διαχείρισης Υδατικών Πόρων μέσα από:
β1. Την Εθνική Επιτροπή Υδάτων
β2. Το Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων
β3. Την Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων και β4. Τις Περιφερειακές Υπηρεσίες Υδάτων.
γ. Καθορίζεται κανόνες χρήσης, άδειες χρήσεις νερού και εκτέλεσης έργων, εισάγει οικονομικές ρυθμίσεις και την έννοια του περιβαλλοντικού και κοινωνικού κόστους και
δ. Τίθεται σειρά διοικητικών και ποινικών κυρώσεων για όσους προκαλούν ρύπανση η υποβάθμιση των υδάτων.
Η ελληνική νομοθετική τάξη με το νόμο αυτό, ξεκινάει μια νέα πορεία, απόλυτα συνδεδεμένη με τις αποφάσεις του Ο.Η.Ε., του ΟΟΣΑ και της Ε.Ε. για την προστασία και ορθή διαχείριση των υδατικών πόρων της χώρας. Παρότι το πνεύμα της Οδηγίας είναι εξόχως περιβαλλοντικό, κατά την εφαρμογή των διατάξεων του νόμου αυτού δεν θα πρέπει να ξεχνάμε:
• τον αγροτοδιατροφικό χαρακτήρα της χώρας
• τον νησιώτικο γεωγραφικό καταμερισμό της
• το σύστημα παραγωγής έργων μικρού μεγέθους και άμεσης απόδοσης
• την άντληση πόρων από νέους τρόπους συλλογής (βιολογικοί)
• την προστασία του υπόγειου υδατικού δυναμικού.
Το νερό υπό κανονικές συνθήκες στη χώρα μας επαρκεί για τη δημιουργία ενός θετικού ισοζυγίου εισροών – εκροών, το οποίο θα οδηγήσει σε μια ακριβή μέτρηση της προσφοράς και κατανάλωσης νερού. Τρία είναι τα μεγέθη επηρεασμού του ισοζυγίου αυτού:
(α) η διαφαινόμενη ανισοκατανομή των ετών λειψυδρίας
(β) η επιρροή των ορθών γεωργικών πρακτικών στην αγροτική παραγωγή.
(γ) η διαπαιδαγώγηση της κοινής γνώμης ως διαχειριστών σπανιότητας ενός προϊόντος ζωής.
Ο νόμος όμως αυτός φέρνει στην επιφάνεια ένα μεγάλο θέμα, το οποίο έχω επανειλημμένα θέσει προς το ΥΠΕΧΩΔΕ: την ανάκτηση των επεξεργασμένων νερών της Ψυτάλλειας, τα οποία ανέρχονται σε 1 εκατ. κ.μ. ημερησίως. Εάν ένα από τα μεγαλύτερα θέματα της πρωτεύουσας είναι αυτό του περιαστικού πράσινου, τότε τα νερά αυτά αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, αφού με αυτά επιτρέπεται να ποτίζονται δέντρα. Το όλο θέμα έχει διερευνηθεί από παλιά και το είχα θέσει στις προτεραιότητες του Υπ. Γεωργίας, με πιλοτικό ξεκίνημα από τα όρη Αιγάλεω και Ποικίλο της Δυτικής Αθήνας. Με δεδομένη μάλιστα τη βούληση, με διάταξη νόμου που ψηφίσθηκε τότε, ότι άλση, πάρκα, κήποι, δεντροστοιχίες και περιαστικά δασικά συστήματα, περνούν στη διαχείριση μέσω προγραμματικών συμβάσεων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οφείλουμε σήμερα Κράτος και Ο.Τ.Α. να δούμε άμεσα το θέμα της ανάκτησης των επεξεργασμένων νερών της Ψυτάλλειας, τα οποία χύνονται στο Σαρωνικό. Το έργο, ούτε δύσκολο είναι τεχνικά, ούτε πολυδάπανο. Όπως είπα κάποτε, μια και σήμερα με το νέο νόμο μιλάμε για διαχείριση κατά «λεκάνη απορροής», το μεγαλύτερο ποτάμι της χώρας και νέα λεκάνη, θα είναι το νερό της Ψυτάλλειας, το καθαρισμένο νερό των αποβλήτων του λεκανοπεδίου, το οποίο οφείλουμε άμεσα να ανακτήσουμε.